Archief

Veiligheidscommunicatie zonder omhaal

Communicatie die voorziet in veilig werken is letterlijk van levensbelang. Bijvoorbeeld waar er sprake is van veel verkeer, overslag, zware industrie of gevaarlijke stoffen. Communicatie over veilig en verantwoord werken moet daar in één oogopslag duidelijk zijn. Zowel voor de buitenlandse chauffeur, de laaggeletterde medewerker als voor de hoogopgeleide, ingenieuze chemicus. De communicatie moet taal- en interpretatieonafhankelijk zijn; een absolute vereiste bij veiligheidscommunicatie.

Ondubbelzinnige interpretatie

Het primaire doel van veiligheidscommunicatie is het voorkomen van incidenten. Gelukkig is het merendeel van de medewerkers zich over het algemeen bewust van de noodzaak van geldende werkafspraken. Toch zijn in vrijwel elke (werk)omgeving wel enkele ‘helden van de werkvloer’ te vinden, die stoer willen doen en de veiligheidsregels geregeld met een korreltje zout nemen. En juist daar schuilt het gevaar, want zelfs de kleinste procedurefout kan grote negatieve gevolgen hebben.

“Daarom is het altijd de vraag of de communicatie duidelijk genoeg is. En met duidelijkheid bedoel ik dan niet alleen of de veiligheidsvoorschriften op zichzelf begrepen worden, maar ook of men inziet waarom het belangrijk is om voorzichtig te zijn. Want pas als iemand het nut en de noodzaak van een regel inziet, zal het gedrag veranderen”, zegt Bart Thijssen, communicatieadviseur bij BOOM Communicatie. 

 

Het is vaak verrassend complex om iets kort, eenvoudig en helder te communiceren. Want als het voor de ene persoon duidelijk is, dan betekent dat niet automatisch dat het door een ander ook goed begrepen wordt.

Bart Thijssen (BOOM Communicatie)

 

“Los hiervan moeten de instructies op de werkvloer natuurlijk klip en klaar zijn”, vervolgt Thijssen. “Het is vaak verrassend complex om iets kort, eenvoudig en helder te communiceren. Want als het voor de ene persoon duidelijk is, dan betekent dat niet automatisch dat het door een ander ook goed begrepen wordt. Ruimte voor interpretatieverschillen ontstaat al snel, doordat mensen een andere taal spreken, verschillen in opleiding(sniveau) of gewoon met een andere bril op naar een situatie kijken. Veiligheidscommunicatie moet ondubbelzinnig zijn.”

Beeldtaal als ruggengraat

In magazijnen en op werkplaatsen neemt het aantal nationaliteiten toe. Steeds vaker spreken mensen op de werkvloer niet dezelfde taal, wat leidt tot een sterk verhoogde kans op bedrijfsongevallen. Bij het communiceren van veiligheidsinstructies is met name taalonafhankelijkheid dus van belang. Herkenbare beeldtaal vormt daarom in veel gevallen de ruggengraat van veiligheidscommunicatie. Slimme toepassing van signaalkleuren en het ontwerpen van iconenseries, biedt oplossingen voor klantspecifieke situaties.

Oplossingen voor Cabot

“Cabot is één van onze klanten waar veiligheidscommunicatie een grote rol speelt”, vertelt Thijssen. Medewerkers van deze producent van carbon black dienen de nodige veiligheidseisen in acht te nemen. “De communicatie daarover loopt sterk uiteen, van algemene routing tot zeer specifieke aanwijzingen. Doordat we de middelen uitwerken binnen de huisstijl van Cabot, vormt het één geheel. De veiligheidscommunicatie wordt haast als signing gezien, mét de noodzakelijke mate van urgentie.”

Het is volgens Thijssen een bewuste keuze om de middelen in de eigen stijl van Cabot uit te voeren: “Bij het communiceren van instructies en regels rondom veiligheid, is het van belang om niet te belerend te zijn”, stelt hij. “Het is juist zaak om mensen in de meewerkstand te krijgen. Door de communicatie duidelijk onderdeel te laten zijn van de identiteit van het bedrijf, wordt draagvlak verkregen.”

Nudging

In veiligheidscommunicatie spelen ook nudges een belangrijke rol. Een nudge is ‘een boodschap die tot voorspelbaar gedrag leidt, zonder de alternatieven te verbieden'. Het gaat er bij nudging vooral om het positieve gedrag te stimuleren, door 'zachte sturing' of door onbewuste verleiding. “Zoals zigzagstrepen voor gevaarlijke verkeerspunten”, geeft Thijssen aan. “Die zorgen ervoor dat je langzamer gaat rijden en voorzichtiger bent. In zo’n situatie heb je zelf nog steeds de volledige vrijheid om je gaspedaal verder in te drukken, maar toch doe je dat niet. Met een nudge kunnen we dus op een subtiele manier het gewenste gedrag  voorprogrammeren. Soms op een hele basale manier, door een knop groen of juist rood te maken. Want een groene knop communiceert ‘goed’ en ‘veilig’ en een rode knop heeft associaties met ‘fout’ en ‘gevaarlijk’.”

Het gaat er bij nudging vooral om het positieve gedrag te stimuleren, door 'zachte sturing' of door onbewuste verleiding.

Bart Thijssen (BOOM Communicatie)

 

Veelzijdig en efficiënt

Hoewel beeldtaal en nudging belangrijke rollen spelen, blijft tekst – en dus taal – altijd onderdeel uitmaken van communicatie rondom veilig werken. Vooral waar het uitgebreidere instructies betreft. “Veelzijdigheid is dan belangrijk”, zegt Thijssen. “Voor een van onze andere klanten in de industriële sector, ontwikkelden we handzame veiligheidsboekjes, met als doel een turnaround in goede, veilige banen te leiden. Deze handboeken zijn uitgevoerd in het Nederlands en Engels, maar ook in de andere talen die op de werkvloer gesproken worden: Duits, Frans, Pools en Portugees.”

“Het zorgvuldig inrichten van de veiligheidscommunicatie is in eerste instantie natuurlijk bedoeld voor het scheppen van een veilige werkomgeving”, vervolgt Thijssen. “Het heeft echter ook een andere meerwaarde: efficiëntie. Veilig en prettig werken verhoogt de productiviteit van medewerkers, omdat processen soepel en zonder omhaal verlopen.”