De navigatiestructuur is een heel belangrijk onderdeel in het ontwikkeltraject van een website. In mijn ogen wordt hier vaak ongenuanceerd mee omgegaan. Voor veel websites volstaat een eenvoudige navigatiebalk, ondersteund met subnavigatie. Complexere websites van grotere organisaties en merken vragen juist om een meer omvattende en doordachte navigatiestructuur. Te vaak zie ik dat er over de navigatie (te) vroeg (te) harde keuzes worden gemaakt, zonder dat de gebruiker centraal staat.
Hoe meer (sub)categorieën er nodig zijn om informatie goed op een website te ontsluiten, des te ingewikkelder het is om tot een goede navigatiestructuur te komen. Ik kom regelmatig op websites terecht die meer dan drie niveaus diep zijn en waarbij een traditionele en te simpele navigatie wordt toegepast. Door het grote aantal keuze-items, neemt de navigatiestructuur dan teveel ruimte in op de pagina. Soms vallen er zelfs navigatie-items buiten het zichtbare schermformaat. Het gevolg is dat gebruikers op zoek moeten naar informatie en bij die zoektocht soms zelfs de weg kwijtraken.
Een goede navigatiestructuur is direct, simpel en intuïtief.
Guido Slager (BOOM)
Een goede navigatiestructuur is direct, simpel en intuïtief. Het biedt een omgeving waar gebruikers op een heldere manier hun weg vinden. Er zijn verschillende manieren om dit te realiseren, waarbij er een onderscheid is tussen platte en diepe navigatie.
Platte navigatie
Voor relatief kleine, overzichtelijke websites is een platte navigatiestructuur het meest geschikt. Ook op mobiele websites werkt platte navigatie goed, omdat de gebruiker dan in één of twee stappen op de juiste plaats is. Voor de gebruiker is het bijna onmogelijk om het overzicht kwijt te raken. In een platte navigatiestructuur is het altijd eenvoudig om terug te keren naar de homepage. Deze manier van navigeren heeft wel een keerzijde. Op het eerste niveau worden vaak veel links geplaatst, omdat er vanuit de homepage direct naar de meeste onderliggende pagina’s gegaan moet kunnen worden.
Diepe navigatie
Een alternatief voor de platte navigatiestructuur, is het toepassen van diepe navigatie. Daarmee zijn niet alle pagina’s direct vanaf de homepage te bereiken. In plaats daarvan wordt met categorieën en subcategorieën gewerkt, die de hiërarchie binnen de website bepalen. Diepe navigatie werkt twee kanten op: top-down en bottom-up. Een nadeel van deze navigatiestructuur is dat het een gebruiker meer tijd kost om via de hoofdnavigatie naar een heel ander onderwerp te gaan. Een diepe navigatiestructuur wordt bijvoorbeeld veel toegepast op websites van overheden, omdat daar over zeer veel verschillende onderwerpen informatie aangereikt wordt.
Bij het (interactie)ontwerp van een nieuwe website wordt nagedacht over de navigatiestructuur. Dat is essentieel, maar toch zie ik het hier maar al te vaak misgaan. In mijn ogen hoeft er namelijk lang niet altijd een harde keuze gemaakt te worden tussen een platte of diepe navigatiestructuur. Zelf benader ik dit vraagstuk vanuit een andere invalshoek. Volgens mij moet altijd de vraag worden gesteld of de gebruiker de navigatiestructuur wel écht nodig heeft. Gebruikers browsen tegenwoordig namelijk (ook) op een andere manier door een website, bijvoorbeeld via een slimme zoekfunctie, tags of gerelateerde artikelen of pagina’s.
Het web is op eenzelfde manier veranderd als de muziekindustrie. Wilde ik vroeger naar mijn favoriete nummer luisteren, dan was het al snel nodig om het complete album van een artiest te kopen. Nu weten we niet anders meer dan dat we doelgericht een specifiek nummer opzoeken en downloaden of online afspelen. De parallel met websites is dat gebruikers ook lang niet altijd kiezen voor het totaalpakket. De hoofdnavigatie is niet altijd leidend, omdat mensen de website op allerlei manieren binnenkomen, gericht op het vinden van specifieke informatie. Ze komen binnen via zoekmachines, gedeelde artikelen op social media en sponsored links, zoals Google Adwords.
Waarom nemen we vrijwel altijd klakkeloos aan dat een gebruiker die zich op een webpagina bevindt, zich herroept op de structuur van de hoofdnavigatie? Het is belangrijker om vast te stellen waarop de gebruiker gefocust is. Waarschijnlijk is die gebruiker gericht op de content en de context daarvan. Het algemene aanbod op de website en de hierop gerichte navigatiestructuur, hebben niet de primaire aandacht. Een gebruikersonderzoek biedt waardevolle inzichten. Op basis daarvan zijn gefundeerde ontwerpkeuzes te maken ten aanzien van navigatie.
Afhankelijk van de context, is het gebruiken van tags soms veel effectiever om gebruikers de juiste weg te wijzen. Met tags worden gerelateerde pagina’s geclusterd, waardoor gebruikers hier gemakkelijk heen kunnen navigeren. Vergelijkbaar is het toepassen van een sectie ‘gerelateerde artikelen’. Zo vinden gebruikers snel andere informatie die in verband staat met de pagina waarop ze zich bevinden. Ook het verwijzen van gebruikers naar relevante externe websites kan waardevol zijn. De website is daardoor niet alleen een bron voor goede informatie, maar ook een bron voor andere goede bronnen. Daarmee wordt de betrouwbaarheid en relevantie van de website vergroot.
Waarom nemen we klakkeloos aan dat een gebruiker zich herroept op de structuur van de hoofdnavigatie?
Guido Slager (BOOM)
Om tot een navigatiestructuur te komen die is afgestemd op de gebruikers, is het zaak om inzicht te krijgen in die gebruikers en hun doelen. Een pasklare oplossing bestaat niet. Heeft een website zoveel inhoud dat er misschien wel tientallen (sub)categorieën nodig zijn? Dan is het misschien beter om de website op te splitsen in verschillende microsites, waarvoor verschillende navigatiestructuur zijn in te richten. Door bij alle microsites dezelfde uitgangspunten te hanteren, is het voor gebruikers duidelijk dat ze zich binnen de omgeving van één organisatie of merk bevinden. Consistentie in design, typografie, content en lay-out is noodzakelijk om tot effectieve navigatiestructuren te komen binnen die microsites. Los van de vraag of die structuur nu plat of diep moet zijn. Want het is altijd de gebruiker die centraal moet staan.