Sturen op een toekomstbestendige positie

David Westveer

Strategisch adviseur / Partner

24 oktober 2015

Het hoger beroepsonderwijs verandert voortdurend. Het goed functioneren van een hogeschool hangt in sterke mate af van de mate waarin de instelling verbindingen weet te leggen met de dynamische maatschappelijke context. Regionale, nationale en internationale ontwikkelingen raken het onderwijs en hebben daarmee een directe invloed op de positie van opleidingen en opleidingsinstituten. Ontwikkelingen zoals de verwevenheid van lokale economieën met de wereldeconomie, de toegenomen internationalisering, groeiende wereldissues en een vergaande digitalisering spelen dus een belangrijke rol bij de ontwikkeling van beleid. Zo ook bij de HZ University of Applied Sciences* waar men een duurzaam en strategisch plan heeft ontwikkeld zodat de instelling kan sturen op een toekomstbestendige positie. BOOM was betrokken bij de interne activatie.

Oriëntatie op toekomstige positie

Enkele jaren hiervoor was HZ University of Applied Sciences al gestart met een oriëntatieproces naar de sterk veranderende maatschappelijke context en haar eigen positie. De hogeschool kenmerkt zich door de hoge kwaliteit van onderwijs, een compacte organisatie met oprechte aandacht voor de studenten en een specifiek opleidingsaanbod rondom wonen en werken in een delta. De hogeschool heeft daarmee een stevige en kenmerkende positie. Die positie is echter continu aan verandering onderhevig. Om die reden heeft de hogeschool gekeken naar haar gewenste positie in de toekomst.

Trends en ontwikkelingen werden grondig geanalyseerd, zoals de economische en financiële crisis, internationalisering, digitalisering en groeiende wereldissues en hun impact op het hoger beroepsonderwijs. Ook zijn nieuwe bekostigingsmodellen zorgvuldig bestudeerd en zijn de veranderende verwachtingen ten aanzien van het hoger onderwijs bij stakeholders in kaart gebracht. Dit met als doel om te komen tot een strategisch instellingsplan waarmee de hogeschool doelgericht koers kan zetten.

Koers uitzetten doe je samen

Samen met stakeholders, zoals studenten en medewerkers, werd de oriëntatie uitgevoerd. De hogeschool hechtte hierbij aan een intensieve samenwerking met stakeholders, want zoals zij zelf stelt: “Bij een ‘Persoonlijke Hogeschool’ gaat het om mensen. Om mensen en hun maatschappelijke impact. Koers uitzetten doe je samen”.

Diverse werkgroepen werden gevormd met studenten en medewerkers. De werkgroepen hebben zich vervolgens verdiept in de strategische thema’s die van invloed zijn op de positie van HZ University of Applied Sciences. Ook het College van Bestuur leverde haar bijdrage met het formuleren van een missie en visie, evenals ambities en kernwaarden. Die bijdrage is op een interactieve wijze met alle geledingen besproken. Ook de Raad van Toezicht, de Hogeschoolraad, de Raden van Advies van de academies en andere stakeholders zoals het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs, waren betrokken bij het oriëntatieproces.

Strategisch instellingsplan

De oriëntatie heeft geleid tot een strategisch instellingsplan waarin de koers van de instelling expliciet is gemaakt. In het instellingsplan zijn alle belangrijke strategische thema’s uitgediept en zijn alle relevante – en met de thema’s samenhangende – initiatieven opgenomen. Zoals de hogeschool stelt ‘is het instellingsplan niet zomaar een plan. Het beschrijft welke activiteiten wij hebben ondernomen, waarom wij doen wat wij nu doen en hoe wij hiertoe zijn gekomen’. In het IP draait het om zes strategische thema’s. Die vormen de rode draad.

Grote doel

In het instellingsplan staat uitvoerig beschreven dat de HZ University of Applied Sciences werk maakt van ‘uitdagend onderwijs’, ‘praktijkgericht onderzoek en valorisatie’, ‘het docentschap’, ‘innovatie en groei’, ‘een hoogwaardige en inspirerende campus’ en ‘de beheersing van de transitie’. Niet alleen deze strategische prioriteiten worden beschreven, maar ook de benodigde initiatieven en uit te voeren acties. Het zijn concrete stappen die richting de missie en het ‘grote doel’ van de hogeschool worden gezet.

Adri de Buck, voorzitter van het College van Bestuur van de HZ, omschrijft dit doel als volgt: “Over vier jaar is de HZ een hogeschool die nog meer dan nu midden in de samenleving staat. We bieden dan uniek en hoogwaardig onderwijs aan. Dat vinden we niet zomaar zelf, maar dat wordt als zodanig door externe partijen erkend. Dan hebben we ons ook doorontwikkeld als ‘University of Applied Sciences’, zoals sinds enkele jaren in onze naam staat. We profileren ons meer en meer als kennisinstituut met praktische inslag, ofwel: als hogeschool voor toegepaste wetenschappen. Dat alles bij elkaar is onze stip aan de horizon.”

Bewustzijn vergroten

Het instellingsplan vormt een duidelijk en samenhangend strategisch document waarmee de hogeschool concreet stuurt op realisatie van initiatieven en op het bewustzijn bij stakeholders. Het plan is echter een lijvig document dat daardoor niet meteen de interesse aanwakkert van de stakeholders. Het plan is daarom door BOOM herschreven tot een voor een breder publiek toegankelijk document. De hogeschool vind het namelijk belangrijk dat interne en externe stakeholders bewust zijn van de koers van de instelling en daarover worden geënthousiasmeerd.

Tegenovergestelde richting

Om de inhoudelijke interesse naar het plan te stimuleren, is gekozen voor een onconventionele vorm. Het plan start in de toekomst. Met praktijkverhalen die een beeld schetsen van hoe het er in de dagelijkse praktijk over vier jaar aan toe gaat. Het plan neemt de lezer vervolgens stap voor stap mee ‘terug’ naar de huidige situatie. Daarbij wordt duidelijk welke initiatieven en acties de hogeschool genomen heeft en welke overwegingen en keuzes daarbij een rol hebben gespeeld. Hiermee is het instellingsplan niet het zoveelste beleidsplan dat een stip aan de horizon zet en daarover gaat vertellen, maar een prikkelend verhaal dat de lezer de ‘roadmap’ naar de toekomst laat ervaren in tegenovergestelde richting. Het plan is inmiddels vertaald naar diverse uitingsvormen. Onder andere naar een beeldende populaire versie van het plan. Lezers dienen hierbij een gesloten verpakking te openen waarbij zij worden uitgedaagd om ‘een blik te werpen in de toekomst’. Ook is er een instructieve en geanimeerde introductiemovie ontwikkeld.

Interne activatie

Volgens David Westveer, senior adviseur bij BOOM, vormt het instellingsplan een belangrijk instrument waarmee HZ University of Applied Sciences stuurt op haar gewenste positie: “Voor interne en externe stakeholders is het belangrijk om kennis te kunnen nemen van de geformuleerde ambities en de initiatieven die de hogeschool daaraan koppelt. Het instellingsplan helpt verbindingen te leggen met stakeholders en neemt hen mee in het verhaal van de hogeschool. Door ambities uit te spreken, wordt duidelijk koers gezet en vallen bestaande en nieuwe initiatieven ineen binnen een afgebakende strategie. De hogeschool heeft hiermee een duidelijk verhaal in handen en kan zo sturen op een toekomstbestendige positie. Aan de hand van storytelling in diverse communicatieactiviteiten en -middelen waarmee de hogeschool de boer opgaat, draagt HZ University of Applied Sciences deze positie ook uit. Niet alleen de initiatieven en strategische thema’s komen daarbij aan bod, maar ook het ‘hoe’ en het ‘waarom’. Op die wijze stuurt de hogeschool op de ontwikkeling van bewustzijn en uiteindelijk commitment bij interne en externe stakeholders, zodat ook het handelen van eigen organisatie en dat van belangrijke partners in lijn is met de geformuleerde positie. Een goede zaak, want zo wordt de positie ook stap voor stap werkelijkheid.”

HZ University of Applied Sciences is al jarenlang één van de beste hogescholen van Nederland. In de Keuzegids HBO 2015 staat HZ University of Applied Sciences continu in de top drie van beste grote hogescholen in Nederland.