Gedrag beïnvloeden met de Roos van Leary

Het model

Centraal in het model staat dat gedrag altijd het gevolg is van gedrag. Als communicatie moeizaam verloopt of als je gedrag wilt veranderen, dan helpt dit model het gedrag te duiden en er invloed op uit te oefenen. Volgens Leary zijn er verschillende soorten gedrag die ofwel hetzelfde, ofwel tegenovergesteld gedrag oproepen bij de ander. Hij ontdekte dat menselijk gedrag grofweg verloopt over twee assen:

1. De horizontale as (samen/tegen-as of liefde/agressie-as). Op deze as is sprake van symmetrisch gedrag: iemand die zich samenwerkend opstelt (‘samen-gedrag’) en gericht is op acceptatie, zal datzelfde gedrag ook bij de ander oproepen. Iemand die ‘tegen-gedrag’ vertoont (vijandigheid) zal ook tegen-gedrag oproepen.
2. De verticale as (boven/onder-as of dominantie/afhankelijkheids-as). Op deze as is sprake van complementair gedrag: ‘boven-gedrag’ (dominantie) leidt tot ‘onder-gedrag’ (onderdanigheid, afwachten) en andersom.

Bewustzijn en beïnvloeding

De Roos van Leary helpt bij bewustwording van gedrag (van jezelf én de ander) en de dynamiek van gedrag binnen groepen. Het model geeft inzichten om gedrag te beïnvloeden door zelf het gewenste gedrag te vertonen (samen of tegen) of juist het tegenovergestelde gedrag te laten zien (boven of onder).

Bewust gedrag inzetten

Belangrijke kanttekening is dat volgens Leary iedereen alle gedragingen uit het model in zich heeft. Het model beoogt dan ook geen karaktertypering, maar geeft handvatten om bewust gedrag in te zetten om gedrag te beïnvloeden. Uiteraard vraagt duurzame gedragsverandering om méér dan alleen inzicht in de gedragingen zoals beschreven door Leary. Het is echter zeker een nuttig instrument voor leidinggevenden én teamleden om bestaande gedragsstructuren te doorzien en – waar nodig – op relatief eenvoudige wijze te doorbreken.